ارتباط اخلاق و سیاست و مبانی نظری آن از دیدگاه امام خمینی (ره)

حمید احسان فتوت اردکانی

کلام

کارشناسی ارشد

احمدحسین شریفی

امیر خواص

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

1390

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

امام خمینی(ره) درباره رابطه اخلاق و سیاست معتقد است که هرچند اخلاق، از حیث ملاک سنجش افعال مقدم بر سیاست است اما این دو از حیث هدف و غایت یکی بوده و هر دو ابزاری برای رسیدن انسان به هدف نهایی که قرب الهی است هستند. این پایان نامه به مبانی نظری این دیدگاه در سه بعد الهیاتی انسان شناختی و ارزش شناختی می‌پردازد. برخی از مبانی الهیاتی این دیدگاه عبارتند از:وجود رابطه علت و معلول بین موجودات توحید، معاد، رهبری دینی و عدال الهی زیرا فرض هدف داشتن افعال متوقف بر رابطه علی معلولی بین فعل و نتیجه آن است، زیر بنای تمام فعالیتهای فردی - اجتماعی توحید است انسان باید در قبال تمام افعال سیاسی و غیر سیاسی خویش حساب پس بدهد رهبران دینی اعم از انبیا امامان و ولی فقیه، باید برنامه‌های دین در تمام شئون فردی و اجتماعی را اجرا کنند و بالاخره بر اساس عدل الهی خداوند باید هر کس را به اندازه ظرفیت وجودی خودش به هدفش برساند. اصولی همچون اصالت نفس و تجرد آن، ذو مراتب بودن نفس، اختیار انسان،آزادی انسان و مسئولیت انسان برخی از مبانی انسان‌شناختی دیدگاه حضرت امام(ره) را تشکیل می‌دهند. زیرا قرب به موجودی مجرد بنام خدا تنها با تجرد نفس معنی پیدا می‌کند، کمال روحی در صورت ذومراتب بودن نفس انسان متصور است تنها در صورت اختیار است که می‌توان افعال انسان را هدفدار تلقی کرد برای انسانی که آزاد نبوده و همیشه با موانعی مواجه است، هرگز نمی‌توان هدفی را تعیین کرد و بالاخره در سایه مسئولیت انسان در برابر خداست که تکلیف معنا پیدا می‌کند و در صورت مکلف بودن داشتن هدف برای افعال انسان متصور است. سه مبنای ارزش شناختی دیدگاه امام خمینی مبنی بر یگانگی اخلاق سیاست از حیث هدف عباتند از: نقش نیت در ارزش افعال، واقع‌گرایی و مطلق‌گرایی چرا که در سایه پذیرفتن نقش نیت در تعیین ارزش افعال است که می‌توان هدفی را برای فعل فاعل در نظر گرفت در صورت واقع‌گرایی است که رابطه حقیقی بین‌افعال اختیاری انسان و هدف آنها برقرار بوده و آنها بالذات انسان را به یک هدف خاص می‌رسانند و بالاخره بر اساس مطلق‌گرایی افعال اختیاری انسان بالذات او را به هدف خاصی می‌رسانند لذا یگانگی اخلاق و سیاست از حیث هدف معقول خواهد بود.

1392/10/8

1472